Những con sóng bãi Dứa Vũng Tàu nhấp nhô phản chiếu ánh mặt trời, tạo thành những ánh bạc lung linh. Dõi theo từng con sóng ấy, ngư phủ chăm chú tìm luồng cá đối. Thấy cá, họ ném vài hòn đá nhỏ lùa cá vào gần rồi tung chài ra bắt. Chài cá đối vốn là nghề mưu sinh từ lâu của một số gia đình ở Vũng Tàu.
Ném đá lùa cá
Đứng trên bờ kè đường Hạ Long (đoạn giữa bến tàu cánh ngầm và bãi Dứa Vũng Tàu), ánh mắt ông Hồ Văn Hoàn (TP. Vũng Tàu) luôn dõi theo con sóng biển để tìm luồng cá đối. Chỉ vào luồng nước biển màu xanh đen đang chuyển động, ông Hoàn tiết lộ: “Chỗ đó đích thị là đàn cá đối. Cũng là màu nước đen nhưng nếu nó đứng im thì chỉ là đá. Đôi lúc cá nổi lên mặt nước đớp mồi, để lộ phần lưng trắng mình sẽ nhìn thấy được. Người không làm nghề biển, ít ai có thể nhận diện được chỗ nào có cá đối”.
Nói rồi, ông Hoàn lấy trong túi áo ra mấy hòn đá nhỏ ném xuống biển phía ngoài đàn cá. Ông Hoàn giải thích, làm như vậy để cá thấy động, “giật mình” bỏ chạy vào trong cho gần mình hơn. Sau đó, ông nhanh chóng lội ra biển bãi Dứa Vũng Tàu. Thu người về sau, ưỡn ngực, vung tay lấy đà, ông Hoàn quăng chiếc chài ra xa hàng chục mét một cách khỏe khoắn. Chiếc chài bung lên cao, tỏa rộng trên mặt biển trông đẹp mắt. Chừng dăm phút sau, ông thu chài, xách lên bờ một mớ cá đối hơn chục con đang mắc lưới. Những con cá nhảy tanh tách, khoe bụng căng tròn, vảy óng ánh.
Ông Hoàn nhanh chóng gỡ cá bỏ vào chiếc can nhựa lớn có sẵn cục đá lạnh. Những con cá bé bằng ngón tay được ông cẩn thận gỡ khỏi lưới rồi thả lại biển để nuôi. “Lộc biển cho thì vô chừng, có ngày trúng đậm, có ngày chỉ được vài kg. Mình thả cá nhỏ lại biển để chúng còn lớn, lần sau mới có cá mà bắt. Tôi còn nhớ mãi một ngày cách đây 3 năm, tôi chài được 2 tạ cá đối, bán lẻ không hết, phải mang bỏ mối. Cảm giác khi đó thật sung sướng. Tôi thầm cảm ơn trời, biển đã cho mình hưởng lộc”, ông Hoàn nhớ lại.
Biển bãi Dứa Vũng Tàu và bãi Trước là nơi tập trung nhiều người làm nghề chài cá đối. Ông Hoàn ước tính, có hơn 30 người sống ở phường 1, phường 2, phường 3, TP. Vũng Tàu làm nghề chài cá đối ở khu vực này. Ngư cụ của họ chỉ đơn giản là chiếc chài dài chừng 20-25m, rộng 4-5m, thùng hoặc can nhựa đựng cá, những hòn đá nhỏ đựng đầy túi quần, túi áo.
Củng cố thế hệ sau
Đứng từ xa, ông Hoàn gọi với lại chỗ ông Phạm Hoàng Sơn (TP. Vũng Tàu): “Anh Sơn ơi, có luồng cá gần đó kìa, anh mau quăng chài đi”. Rồi ông quay lại nói với chúng tôi: “Anh em làm nghề với nhau nên chia sẻ cho nhau. Hôm nay mình chỉ cho họ, hôm khác họ lại chỉ cho mình. Những người cùng hành nghề thường chia sẻ “lộc biển” với nhau như thế và không ai giành của ai”.
Ông Phạm Hoàng Sơn có hơn 37 năm trong nghề. Ông là thế hệ thứ ba trong gia đình (sau ông nội và ba ông) hành nghề chài cá đối. Chỉ tay về khu vực bờ biển chỗ đối diện Niết Bàn Tịnh xá (bãi Dứa Vũng Tàu), ông Sơn áng chừng khu vực đánh cá đối của mình khoảng 250m. Ông giải thích, mùa ít cá thì ai đánh chỗ nào cũng được, nhưng vào tháng 8, tháng 9 âm lịch, mùa cá “rộ” thì ai chài chỗ người nấy, ngư trường như được phân định “ngầm”. Khi chúng tôi hỏi vào mùa cá nhiều có ai giành chỗ không, ông Sơn khẳng định: “Hồi xưa ba tôi thường chài ở đây, giờ đến lượt tôi làm, không ai giành cả”.
Ông Lê Văn Lan (TP. Vũng Tàu), có thâm niên hơn 40 năm chài cá đối cho biết, từ lúc 10 tuổi, ông đã theo ba đi chài cá nên được ba ông chỉ cho bí quyết phát hiện cá, riết rồi quen, thành thạo và gắn bó với nghề này. Ông quanh năm dầm mình với nước biển mưu sinh và chỉ nghỉ khi biển động, sóng to, gió lớn. “Những ngày không có cá đối, tôi lại đi cào ốc ruốc, nghêu. Nghề này không giàu nhưng đủ sống quanh năm”, ông Lan tâm sự.
Tiếp xúc với chúng tôi, nhiều người chài cá đối khẳng định, nghề này giúp họ chủ động được thời gian, lại cho thu nhập tương đối. “Cá đối loại nhỏ bằng cỡ 2 ngón tay bán được 40 ngàn đồng/kg; loại 4 con 1kg giá 100 ngàn đồng/kg. Người chịu khó thì mỗi ngày cũng kiếm được trung bình 300-400 ngàn đồng. Vào mùa cá rộ (tháng 8, tháng 9 âm lịch) có ngày mỗi người kiếm được 700 ngàn đến cả triệu đồng”, ông Lê Văn Lan nói thêm.
Bằng nghề chài cá đối ở khu vực bãi Dứa Vũng Tàu và bãi Trước, nhiều người đã có điều kiện nuôi các con ăn học. Như ông Hoàn, ông Sơn là những ví dụ điển hình. Con gái đầu của ông Hoàn đã tốt trường nghiệp trường CĐ Nghề Du lịch Vũng Tàu, hiện làm việc tại Trung tâm thương mại Lam Sơn Square, con trai út hiện học năm thứ 2 trường ĐH Bà Rịa Vũng Tàu. Ông Sơn cho biết, đến đời con ông thì không ai theo nghề của ông nữa. “Con trai đầu của tôi tốt nghiệp ĐH và đã có làm việc ổn định, còn con trai út đang học CĐ Cộng đồng tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. Đời mình đã vất vả rồi, ráng lo cho các con ăn học đến nơi đến chốn để có công việc ổn định, không phải nối nghiệp cha đi chài cá nữa”, ông Sơn nói trước khi chia tay chúng tôi.
TTXT du lịch Vũng Tàu