Về bãi biển Cửa Tùng (Quảng Trị) nhớ đi chợ cá Cửa Tùng tấp nập người mua, kẻ bán với các mặt hàng chủ yếu là hải sản mà ngư dân các xã Vĩnh Thái, Vĩnh Thạch, thị trấn Cửa Tùng hay bên kia sông Bến Hải là xã Trung Giang, Trung Hải (huyện Gio Linh) đánh bắt trong ngày. Thời gian bán buôn ở chợ cá chỉ gói gọn trong 5 - 6 tiếng đồng hồ vào buổi chiều hàng ngày nhưng đã tạo nên nét rất riêng của phiên chợ cá “độc nhất, vô nhị” ở Quảng Trị.
Trong ký ức thẳm sâu của nhiều vị cao niên ở thị trấn Cửa Tùng (huyện Vĩnh Linh) thì chợ cá Cửa Tùng trước kháng chiến chống Mỹ nằm ở mom cát trắng nhô ra sông Bến Hải. Phiên chợ xưa chỉ vài gian hàng nhưng không vì thế mà thiếu đi nhiều sản vật đánh bắt được từ biển khơi như tôm, cá, mực, ốc, rong mứt, rong ngoai, rong dời, rong mơ, rong nho, rong câu... được bày bán. Gắn bó gần trọn đời người với chợ cá, bà Nguyễn Thị Hữu (60 tuổi) ở thị trấn Cửa Tùng nhớ lại, hồi chiến tranh, chợ cá bị bom đạn tàn phá nhưng khi hòa bình lập lại thì chợ cá được người dân thị trấn dựng lên trên nền chợ cũ. Chợ cá lúc đó có quy mô nhỏ với khoảng 10 - 15 hộ dân tham gia buôn bán. Theo năm tháng, chợ cũng đông người hơn. Năm 2011, để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân thị trấn Cửa Tùng cũng như các xã lân cận buôn bán, trao đổi các mặt hàng hải sản, chợ cá Cửa Tùng được huyện Vĩnh Linh đầu tư xây dựng với quy mô 0,3 ha nằm cạnh cầu Cửa Tùng, cách bãi biển Cửa Tùng chỉ chừng 1km. Năm 2012, chợ cá Cửa Tùng hoàn thành, đưa vào sử dụng với trên 200 lô, quầy trong đó có 70% lô, quầy buôn bán hải sản tươi sống.
Bà Hữu cho biết, nét độc đáo của chợ cá Cửa Tùng đó là ngoài các mặt hàng hải sản tươi sống thông thường gồm tôm, cá, mực, ghẹ... thì các hộ kinh doanh ở chợ còn bày bán các loại sản vật biển thuộc vào hàng “đặc sản” được khách du lịch bãi biển Cửa Tùng ưa chuộng như các loại rong biển, ốc hương, ốc mỡ, ốc gai, ốc nhung, ốc mặt trăng, ốc đỏ, sò mai, sò điệp, chem chép... Rồi tùy theo từng mùa như vào mùa hè ở chợ còn bày bán thêm nhum biển (có nơi còn gọi là con cầu gai, nhím biển), sứa... Những loại hải sản này thường chỉ có ở những vùng biển có rạn đá như thị trấn Cửa Tùng, xã Vĩnh Thạch, Vĩnh Thái.
Đang ngồi ở góc chợ thưởng thức món bánh được làm từ rong câu biển, ngư dân Lê Dũng (ở thị trấn Cửa Tùng) mời tôi miếng bánh rồi khoe: “Anh thấy có sáng tạo không, chỉ từ rong câu hái được ở bãi biển Cửa Tùng mà người dân quê tôi ngoài việc chế biến ra món ăn như canh tôm rong câu, thạch rong câu, còn có món bánh rong câu được gói trong lá gai, ăn kèm với nước ruốc biển là “hàng độc” chỉ có ở chợ cá Cửa Tùng”.
Thấy tôi tò mò, muốn biết công thức làm ra món bánh này, anh Dũng cho biết thêm: “Muốn làm bánh rong câu biển cũng đơn giản thôi. Rong câu biển sau khi hái về từ các ghềnh đá ở bãi biển Cửa Tùng thì rửa sạch bằng chính nước biển, rồi cho vào nồi và đổ nước giếng vào nấu. Khi nước trong nồi sôi liu riu cũng là lúc rong câu biển bắt đầu mềm thì dùng đũa đánh tan rong câu biển với nước. Đun thêm khoảng vài chục phút nữa cho đến khi hỗn hợp rong câu biển trong nồi cô đặc lại thì đổ lên lá gai chờ nguội rồi gói lại. Trong quá trình chế biến phải chú ý không cho bất kỳ loại gia vị gì vào hỗn hợp rong câu biển. Còn nước ruốc để chấm cũng phải chế biến công phu, phi hành tỏi thật vàng, thơm cho vào bát, sau đó cho nước sôi vào rồi mới bỏ một ít ruốc đặc quấy đều đến khi ruốc sủi tăm thì cắt ớt tươi cho vào. Làm như vậy thì bát nước chấm bánh rong câu biển mới ngon. Ăn món này ngon nhất vẫn là lúc trở về sau chuyến biển. Cứ tấp thuyền vào bến, mang cá lên chợ cho vợ bán, còn mình thì vào hàng bánh rong câu biển ngồi nhấm nháp từng miếng bánh mới cảm nhận hết hương vị của loại bánh này”.
Sau khi khoe với tôi cách ăn, cách chế biến “món độc” ở chợ cá Cửa Tùng, ngư dân Lê Dũng cho biết, từ khi chợ cá Cửa Tùng được xây dựng tại vị trí thuận lợi cho việc mua bán hải sản của bà con ngư dân như hiện nay, cứ chiều đến là thuyền anh lại cập bến để bán hải sản đánh bắt được trong ngày. Giá bán hải sản ở chợ cá Cửa Tùng có rẻ hơn đôi chút so với việc mang lên bán ở chợ thị trấn Hồ Xá hay vào chợ Đông Hà nhưng không phải tốn công cũng như chi phí đi lại. Và điều làm ngư dân như anh thấy vui đó là cá, mực, tôm, ghẹ... sau mỗi chuyến ra khơi đến tay người mua còn tươi rói và được bán với giá rẻ. Mùa này, do sản lượng hải sản đánh bắt được nhiều nên giá cá ngừ tươi khoảng 30 nghìn đồng/kg; cá trích có giá 7 nghìn đồng/kg; mực sim 40 nghìn đồng/kg; bạch tuộc 50 nghìn đồng/kg; ghẹ 50 nghìn đồng/kg...
Thấy tôi đang “mặn chuyện” với ngư dân Lê Dũng, chị Lê Thị Thắm ở thôn Vịnh Mốc, xã Vĩnh Thạch, Vĩnh Linh, góp chuyện: “Chồng tôi làm nghề đánh cá ở vùng rạn đá của biển Vĩnh Thạch vào buổi chiều. Trước đây, thỉnh thoảng tôi mới mang hải sản đến bán ở chợ. Mỗi khi đánh bắt được mớ tôm, cá... là vợ chồng tôi đi mua đá lạnh về cho vào thùng xốp để ướp lại, đến sáng hôm sau, tôi phải đạp xe cả chục cây số để sang huyện Gio Linh hoặc lên tận thị trấn Hồ Xá bán. Nhiều hôm không bán hết phải “bấm bụng” bán rẻ như cho rồi đạp xe chừng ấy quãng đường trở về nhà. Mấy năm gần đây, chợ cá Cửa Tùng ngày một sầm uất hơn nên tôi thường xuyên mang hải sản do chồng đánh bắt được sang đây bán”.
“Tôi thường đi du lịch nhiều nơi và từng ghé thăm chợ cá Phước An (tỉnh Đồng Nai), chợ cá Trần Phú (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu), chợ cá cảng Cửa Lò (tỉnh Nghệ An)... Trong chuyến du lịch lần này, tôi chọn bãi biển Cửa Tùng để nghỉ dưỡng. Đây là một bãi biển đẹp, nên thơ, để lại cho tôi nhiều ấn tượng nhưng ấn tượng nhất vẫn là hải sản tươi rói và món bánh rong câu biển ngon tuyệt mà tôi được thưởng thức tại chợ cá Cửa Tùng”, chị Lê Thị Thảo - khách đến du lịch bãi biển Cửa Tùng từ thành phố Hà Nội cho biết.
Chỉ nhóm họp vài tiếng đồng hồ trong ngày nhưng chợ cá Cửa Tùng đang trở thành chợ đầu mối với phong phú chủng loại hải sản tươi sống. Chợ cá Cửa Tùng cũng chính là “cầu nối” để những ngư dân một đời lặn ngụp với sóng gió biển khơi đưa hải sản tươi ngon đến với người tiêu dùng. Đây cũng sẽ là điểm đến thú vị không thể thiếu trong hành trình tham quan địa đạo Vịnh Mốc, nghỉ ngơi, tắm mát ở bãi biển Cửa Tùng của du khách gần xa.
TTXT du lịch Quảng Trị