Địa đạo Vịnh Mốc - Quảng Trị

Địa đạo Vịnh Mốc ở Quảng Trị còn gọi là Địa đạo Vĩnh Mốc, là một công trình biểu tượng của hệ thống làng hầm Vĩnh Linh được mệnh danh là lũy thép. Trong chiến tranh, Vịnh Mốc là nơi tập kết quân lực, vũ khí, hàng hóa chi viện cho bờ Nam và tiếp tế cho đảo Cồn Cỏ. Vì thế nơi đây được coi là “tọa độ chết”, là mục tiêu của máy bay rải bom, pháo hạm từ ngoài biển. Thế nhưng, từ nơi tận cùng của sự hủy diệt ấy, bằng sức người và ý chí “một tấc không đi, một ly không dời”, người dân nơi đây đã làm nên những kỳ tích của thế kỷ 20.


Lịch sử Địa đạo Vịnh Mốc

Trong suốt những năm 1965 - 1972, Vĩnh Linh liên tục bị đánh phá với mưa bom bão đạn. Hệ thống làng hầm - địa đạo đã ra đời và phát triển khắp vùng, trong đó địa đạo này là tiêu biểu nhất, được bắt đầu từ đầu năm 1965 và hoàn thành trong vòng 2 năm, trở thành nơi ở của người dân nơi đây trong những năm chiến tranh ác liệt. Và gần 2.000 ngày đêm tồn tại trong lòng địa đạo, không tổn thất một người nào và rất đặc biệt là đã có 17 em bé chào đời.

- Tuy nhiên, cuộc sống dưới lòng đất không phù hợp với con người, luôn thiếu ánh sáng, ẩm ướt vào mùa đông, nóng bức vào mùa hạ, điều kiện vệ sinh không đảm bảo nên hầu như đa số cư dân địa đạo đều bị bạc da và các vấn đề về xương, mắt. Các chất liệu thắp sáng như dầu hỏa, mỡ cũng phải tiết kiệm tối đa, chỉ những lúc thật cần thiết mới dùng đèn. Ngoài ra, thiếu thốn lương thực, thực phẩm và các nhu yếu phẩm cũng là vấn đề lớn phải đối mặt. Thế nhưng cư dân địa đạo đã tồn tại suốt nhiều năm trong lòng đất với đầy đủ khái niệm của cuộc sống như học hành, vui chơi, giải trí, yêu thương, sinh con... đủ nói lên giá trị, ý nghĩa và để lại bao cảm nhận về địa đạo Vịnh Mốc.


Giới thiệu về Địa đạo Vịnh Mốc

Địa đạo có độ sâu từ 10 - 23m, rộng hơn 7ha. Hệ thống đường hầm cấu trúc hình vòm có kích thước 0.9m x 1.75m, dài 2.034m, gồm nhiều nhánh thông nhau qua trục chính dài 780m. Địa đạo có 13 cửa thông ra ngoài, trong đó 7 cửa thông ra biển, 6 cửa thông lên đồi, mỗi cửa được coi như một lỗ thông hơi. Tại các cửa hầm có cột gỗ để chống sập và sụt lở, ngụy trang khá kín đáo, tất cả đều đào chếch theo hướng gió, đảm bảo thông thoáng. Nhờ đó đất sét trong lòng địa đạo ngày càng cứng hơn, nên cấu trúc địa đạo vẫn tồn tại gần như nguyên bản cho đến ngày nay.

Địa đạo gồm 3 tầng có độ sâu và chức năng khác nhau. Tầng 1 cách mặt đất 8 - 10m dùng để cơ động chiến đấu và trú ẩn tạm thời. Tầng 2 sâu 12 - 15m, là nơi sống và sinh hoạt của dân làng. Tầng 3 có độ sâu hơn 23m, là nơi tránh bom, đồng thời trung chuyển hàng hoá, vũ khí xuống thuyền ra đảo Cồn Cỏ. Ngay cả tầng 3 sâu nhất, vẫn còn cao hơn mực nước biển khoảng 5m, nên mọi sịnh hoạt trong địa đạo vẫn diễn ra bình thường vào mùa mưa.

Gọi là làng địa đạo Vịnh Mốc cũng được bởi nơi đây có thiết kế như một ngôi làng dưới mặt đất, dọc hai bên đường hầm được khoét sâu 1.8m và rộng 0.8m là những căn hộ gia đình, mỗi căn hộ đủ chỗ cho 3 - 4 người ở. Ngoài ra, trong đường hầm còn có hội trường với sức chứa hơn 50 người (dùng làm nơi hội họp, biểu diễn văn nghệ, chiếu phim), 3 giếng nước sinh hoạt, kho gạo, bếp Hoàng Cầm (loại bếp nấu được dưới lòng đất mà hạn chế khói bốc lên), trạm gác, trạm đặt máy điện thoại, bệnh xá và phòng phẫu thuật, nhà hộ sinh, nhà tắm…


Khám phá Địa đạo Vịnh Mốc

Đến tham quan địa đạo Vịnh Mốc ngày nay, đón bước du khách là những con đường rợp mát bóng tre, những vườn cao su, hồ tiêu xanh mướt trên mảnh đất bazan màu mỡ, cùng mây trời biển cả bao la... và trong lòng địa đạo cũng đã được gia cố, mắc điện ở các lối đi, thuận lợi cho du khách khám phá.

Trong khuôn viên khu di tích còn có bảo tàng địa đạo Vịnh Mốc được mở cửa đón khách từ năm 1995 đến nay. Đây là nơi trưng bày các chứng tích chiến tranh, đặc biệt có bức tranh nổi tiếng To Be Or Not To Be (Tồn tại hay không tồn tại) và địa đạo này chính là câu trả lời đầy thuyết phục.

Năm 1976, địa đạo đã được công nhận là di tích quốc gia. Cuối năm 2014, khu di tích địa đạo Vịnh Mốc tiếp tục được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt. Đây là một trong những điểm đến hấp dẫn của tuyến du lịch DMZ (khu vực phi quân sự) và ngày càng thu hút nhiều du khách đến thăm quan.


* Giá vé Địa đạo Vịnh Mốc : 40.000 đồng với người lớn, và 20.000 đồng với trẻ em.