Thành cổ Quảng Trị

Thành cổ Quảng Trị là nơi đã trải qua những trận đánh lớn trong thời kỳ chiến tranh, nổi bật nhất là trận đánh mùa hè 1972 với 81 ngày đêm đỏ lửa. Người dân trong vùng xem nơi đây là Đất Tâm Linh vì ở đâu cũng có bom đạn và xương máu của các binh sĩ.


Thành cổ Quảng Trị xưa và nay

Vào đầu thời Gia Long (1802), thành cổ này được xây dựng tại làng Tiền Kiên, xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong. Đến năm 1809, vua Gia Long cho dời đến xã Thạch Hãn tức vị trí ngày nay, thuộc phường 2, thị xã Quảng Trị.

- Ban đầu, thành cổ được đắp bằng đất, tới năm 1837 vua Minh Mạng cho xây lại bằng gạch. Thành được xây theo lối kiến trúc thành trì Việt Nam với tường thành bao quanh được làm từ gạch nung cỡ lớn, kết dính bằng vôi, mật mía và một số phụ gia khác. Thành cổ có dạng hình vuông, chu vi tường thành là gần 2.000m, cao 9.4m, dưới chân dày 12m, bao quanh có hệ thống hào, bốn góc thành là 4 pháo đài cao nhô hẳn ra ngoài. Thành trổ bốn cửa chính Đông Tây Nam Bắc, mỗi cửa rộng 3.4m, được xây theo kiểu vòm cuốn, phía trên có vọng lâu, mái cong, lợp ngói.

Những năm 1809 - 1945, thành cổ này được nhà Nguyễn chọn làm trụ sở hành chính và thành lũy quân sự. Từ 1929, Pháp xây dựng thêm nhà lao và biến nơi đây thành nơi giam cầm những người có quan điểm chính trị đối lập.

Mùa hè năm 1972, tại đây đã diễn ra trận chiến thành cổ Quảng Trị 81 ngày đêm, đây là một trận đánh ác liệt và tàn khốc. Sau trận này, toàn bộ thành cổ gần như bị san phẳng, chỉ còn lại một cửa phía Đông, vài đoạn tường thành và giao thông hào chi chít vết bom đạn.

Đến thập niên 90 của thế kỷ 20, UBND tỉnh Quảng Trị đã tôn tạo lại thành cổ dựa trên các dấu tích lịch sử, và hình thành nên khu di tích. Đến năm 1986, thành cổ đã được nhà nước xếp hạng là Di tích lịch sử cấp quốc gia.


Thành cổ Quảng Trị ngày nay

Hiện nay, thành cổ đã được phục chế các đoạn tường thành, làm lại bốn cổng chính, trung tâm được xây một đài tưởng niệm ghi dấu ấn 81 ngày đêm năm 1972. Toàn bộ đường dẫn vào khu di tích và mặt đất bên trong thành được tráng xi măng, xung quanh bài trí hoa cây cảnh.

Phía tây thành cổ, song song con đường từ cửa Hữu dẫn ra bờ sông Thạch Hãn là một công viên, quảng trường rộng lớn, nối liền quần thể di tích, gồm các hạng mục chính như tháp chuông, nhà tưởng niệm liệt sĩ, nhà thả hoa đăng hai bên bờ sông.

- Tháp chuông thành cổ Quảng Trị được hoàn thành vào năm 2007, có quả chuông đồng với chiều cao 3.9m, đường kính 2.15m, trọng lượng gần 9 tấn, được treo trên tháp cao gần 10m. Chuông được đánh vào các ngày lễ, ngày rằm... vọng tưởng linh hồn các liệt sĩ.

Góc tây nam thành cổ được xây dựng một bảo tàng, trưng bày những di vật và tái hiện lịch sử về thành cổ từ khi xây dựng đến ngày thống nhất đất nước, đặc biệt vẫn còn lưu giữ những bức thư vĩnh biệt gia đình của các chiến sĩ trong thời gian xảy ra trận đánh thành cổ Quảng Trị năm 1972.

Sông Thạch Hãn cũng là nơi hy sinh của rất nhiều chiến sĩ từ hướng Nhan Biều, Ái Tử vượt sông để vào thành cổ chiến đấu. Vào các ngày lễ lớn hàng năm, đặc biệt vào Ngày thương binh liệt sĩ (27/7) có tổ chức lễ thả hoa đăng trên sông để tưởng niệm các liệt sĩ.


Khu di tích Thành cổ Quảng Trị hôm nay đã trở thành một trong những điểm về nguồn hấp dẫn, thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan. Đôi câu thơ về Thành cổ Quảng Trị :